ماهنامه خط صلح – سیدعبدالرزاق موسوی، رئیس پیشین شورای شهر شیراز: قانون را دور می‌زنند تا بناها را تخریب کرئیس پیشین شورای شهر شیراز می‌گوید «مصوبه‌ای داریم که این ۵۷ هکتار، بافت فرهنگی و تاریخی شهر شیراز است و نباید به آن ضربه‌ای بخورد»، اما با وجود این مصوبه و مصوبه‌های دیگر، طرح توسعه‌ی حرم شاهچراغ یا همان طرح ۵۷ هکتاری در دستور کار است. همین طرح و حواشی و ابهامات پیرامون آن و هم‌چنین ضربات احتمالی این طرح به آثار باستانی و میراث فرهنگی شهر شیراز موجب شد تا ماهنامه‌ی خط صلح به سراغ سیدعبدالرزاق موسوی، رئیس پیشین شورای شهر شیراز برود و از این دانش‌آموخته‌ی حقوق عمومی که پیش از شورای شهر شیراز، سال‌های متمادی را در آموزش و پرورش شیراز بوده و پس از شورای پنجم شیراز نیز دبیرکل انجمن اسلامی معلمان کشور شده، در خصوص ماهیت طرح ۵۷ هکتاری و وضعیت کنونی آن بپرسد. موسوی به خط صلح می‌گوید که «به نظر من به لحاظ قانونی امکان تخریب این بناها نیست… [اما] مگر موارد عدم اجرا و یا نقض و دور زدن قانون در کشورمان کم داریم؟»
مشروح گفتگوی ماهنامه‌ی خط صلح با سیدعبدالرزاق موسوی، رئیس پیشین شورای شهر شیراز در زیر از نظر شما می‌گذرد.
گفته می‌شود که طرح توسعه‌ی حرم شاهچراغ (طرح ۵۷ هکتاری) منجر به تخریب دستکم ۲۰۰ تا ۳۳۵ خانه‌ی تاریخی در شهر شیراز خواهد شد. چنین طرحی کی و بر چه اساسی مطرح شد؟ ضمناً اگر ممکن است کمی از قدمت این خانه‌ها و اهمیت فرهنگی و باستانی‌شان برای مخاطبان ما بگویید.
این بحث از گذشته و از جمله در زمان شورای شهر پنجم شهر شیراز مطرح بود. شورای پنجم نیز به جد معتقد بود که هرگونه توسعه‌ای نباید به آثار و بافت، فرهنگی و تاریخی شهر آسیب برساند، چون این آثار وجهی اصلی از هویت و گذشته‌ی شهر شیراز است. چندین جلسه نیز در این خصوص تشکیل شد که من در برخی از آن جلسات حضور داشتم. یکی از این جلسات با حضور وزیر وقت راه و شهرسازی بود. چند جلسه‌ای هم به دلیل هم‌زمانی با دوران قرنطینه و کرونا، به صورت مجازی تشکیل شد. شورای شهر پنجم اصرار بر این داشت که هرگونه توسعه‌ای باید با حفظ هویت بافت تاریخی صورت بگیرد. اما آن‌چه امروز مطرح شده و من می‌شنوم، با آن‌چه که در زمان شورای پنجم مطرح شده بود، کاملاً متفاوت است. ولی به صورت دقیق در خصوص تخریب‌ها نمی‌توانم بگویم و در حال حاضر اطلاعات دقیقی ندارم.
در مورد اهمیت تاریخی مکان‌ها هم دو سه نکته مطرح است. هرکسی که می‌خواهد راجع به این تخریب‌ها صحبت کند، باید اول این بافت را از نزدیک ببیند و به این کوچه پس کوچه‌ها برود. هم‌چنین گذشته‌ی شیراز را هم دیده باشد. خاطرات بخش عمده‌ای از مردم شیراز در همین بافت تاریخی است. یکی از بحث‌هایی که مطرح می‌کردند این است که برخی از این خانه‌ها بدل به محلی برای اجتماع معتادین شده است. من هم منکر این امر نیستم. اما راه حل آن از حل مشکل معتادین می‌گذرد. باید معتادین را درمان کرد. امروز اکثراً بر این باورند که مسئله‌ی اعتیاد یک بیماری است و به این مسئله هم باید از این منظر نگاه کرد؛ نه اینکه به جای برخورد درمانی با تخریب فضاها بخواهیم مشکل اعتیاد را در شهر شیراز حل کنیم.
یک بحث دیگر هم این است که می‌گویند حرمین مطهر این شهر نیازمند فضای بازی است که باید برای آن‌ها پیش‌بینی شود. این در حالی است که الان سال‌هاست فضای بازی وجود دارد که ساختمان‌های آن نیز تخریب شده است و در آن چیزی وجود ندارد. خب برای این فضای باز، بیایند همین فضای تخریب شده را بسازند و استفاده کنند. چه اصراری است که ما بیاییم و مجموعه‌ی دیگری را تخریب کنیم، بدون اینکه فضایی که الان در اختیار داریم و هیچ ساختمانی هم در آن نیست را توانسته باشیم استفاده بکنیم؟
گفته می‌شود که حتی تعدادی بناهای تاریخی ثبت شده نیز در بین آن‌ها قرار دارد. آیا از لحاظ قانونی این امکان وجود دارد که این بناهای ثبت شده نیز مورد تخریب واقع شوند؟ راهکاری قانونی برای ممانعت از آن وجود دارد؟
مگر موارد عدم اجرا و یا نقض و دور زدن قانون در کشورمان کم داریم؟ متأسفانه قانون را دور می‌زنند تا بناها را تخریب کنند. مهم این است که آن‌هایی که باید قانون را اجرا کنند و آنانی که باید بر این اجرا نظارت کنند، نسبت به این موضوع حساسیت داشته باشند. اگر این حساسیت نباشد -کما اینکه در موارد متعددی این حساسیت وجود دارد- قانونش هم باشد، اما خلافش انجام می‌شود.
اراده‌ی مسئولین اجرایی، حساسیت نمایندگان مردم در مجلس -به ویژه نمایندگان شیراز- و پیگیری و اصرار مردم شیراز و کسانی که منطقه را می‌شناسند، می‌تواند به این ممانعت کمک کنند. دانشگاه هم بسیار موثر است. چهره‌های علمی و کسانی که در حوزه‌های تاریخی کار کرده‌اند به میدان بیایند و حضور داشته باشند. ولی اصل مسئله، بحث مجموعه‌ی اجرایی کشور و نمایندگان مجلس است و مهم‌ترین مسئولیت متوجه آن‌هاست.
پیرو مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی در ۲۹ تیرماه ۱۳۹۴، کل محدوده‌ی پروژه‌ی ۵۷ هکتاری جزو بافت فرهنگی -تاریخی شیراز است و طبق گفته‌ی مدیرکل اداره‌ی کل راه و شهرسازی استان فارس در بافت تاریخی مذکور تعداد ۳۳۵ پلاک تاریخی وجود دارد که مساحتی بیش از یک سوم کل مساحت محدوده را به خود اختصاص داده‌اند. با وجود این مصوبه چطور این بناها تخریب خواهند شد؟
به نظر من به لحاظ قانونی امکان تخریب این بناها نیست اما شنیده‌ام که وزیر راه و شهرسازی در بخشی از این امر اختیار خود را به استانداری تفویض کرده است. تا جایی که من می‌دانم، این خلاف قانون است. قانون چنین اجازه‌ای به وزیر نمی‌دهد که این اختیارات را در خصوص بافت تاریخی به مسئولین استان تفویض کند. خود این امر هم در صورت وقوع یک تخلف است.
